De gemeente Wierden
De gemeente Wierden in haar huidige vorm is in 1811 ontstaan uit de marken Wierden, Hoge Hexel, Rectum, Ypelo, Notter en Zuna, die voordien behoorden tot het richterambt Kedingen. In 1818 werden Enter en Enterbroek aan de gemeente Wierden toegevoegd, door een grenswijziging met de gemeente Rijssen.De marken van Wierden
De bronnen vermelden de volgende marken in Wierden:| Moderne naam | SR 1475 | VPR 1601 | 'markte van' in KA 1832 | vD 1866 | EV 1924 | Str 1962 | OKT 1991 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Enter | Enther | Enter marcke | Enter | ✓ | ✓ | ✓ | ✓ |
| Rectum en Ypelo | Recdam | - | - | - | - | ||
| → Rectum | Rectum | Rectum | ✓ | ✓ | ✓ | ✓ | |
| → Ypelo | Ypeloe | Ypelo | ✓ | ✓ | ✓ | ✓ | |
| Wierden en Hoge Hexel | Wederden | Kerspel Wierden | Wierden en ‘t Hooge Hexel | ✓ | ✓ | ✓ | ✓ |
| Notter en Zuna | Nuthaer | Notter marcke | Notter en Zuna | ✓ | ✓ | ✓ | ✓ |
Wij volgen de indeling zoals boven de tabel aangegeven.
De grenzen van de marke van Enter
- Notter en Zuna. De oude loop van de Regge is gevolgd.
- Rectum. De oude loop van de Regge is gevolgd.
- Ypelo. De oude loop van de Regge en de kaartsectiegrens van 1832 is gevolgd.
- Zenderen en Bornerbroek. De gemeentegrens van 1832 is gevolgd.
- Deldenerbroek en Deldeneresch. De gemeentegrens van 1832 is gevolgd.
- Weddehoen en Kotwijk. De gemeentegrens van 1832 is gevolgd.
- Elsen. De gemeentegrens van 1832 is gevolgd.
- Rijssen. De gemeentegrens van 1832 is gevolgd.
De grenzen van de marke van Rectum
- Wierden en Hoge Hexel. Het Kielspit en de kaartsectiegrens in 1832 is gevolgd (op aanwijzing van Herbert Stegeman).
- Ypelo. De Eksosche Aa (tevens kaartsectiegrens in 1832) is gevolgd.
- Enter. De oude loop van de Regge is gevolgd.
- Notter en Zuna. Het noordelijke deel van de grens staat op de kaart van 1832 ingetekend. Zuidelijk is kaartsectiegrens van 1832 gevolgd.
De grenzen van de marke van Ypelo
- Wierden en Hoge Hexel. De Eksosche Aa (tevens kaartsectiegrens in 1832) is gevolgd.
- Almelo. De gemeentegrens van 1832 is gevolgd.
- Zenderen en Bornerbroek. De gemeentegrens van 1832 is gevolgd.
- Enter. De oude loop van de Regge en de kaartsectiegrens van 1832 is gevolgd.
- Rectum. De Eksosche Aa (tevens kaartsectiegrens in 1832) is gevolgd.
De grenzen van de marke van Wierden en Hoge Hexel
- Daarle. De markegrens ingetekend op de kaarten van 1832 is gevolgd.
- Vriezenveen. De gemeentegrens van 1832 is gevolgd.
- Almelo. De gemeentegrens van 1832 is gevolgd.
- Ypelo. De Eksosche Aa (tevens kaartsectiegrens in 1832) is gevolgd.
- Rectum. Het Kielspit en de kaartsectiegrens in 1832 is gevolgd (op aanwijzing van Herbert Stegeman).
- Notter en Zuna. Het noordelijke deel van de grens staat op de kaart van 1832 ingetekend. Zuidelijk is kaartsectiegrens van 1832 gevolgd.
- Hellendoorn. De gemeentegrens van 1832 is gevolgd.
- Hulsen. De gemeentegrens van 1832 is gevolgd.
- Damsholte. De gemeentegrens van 1832 is gevolgd.
De grenzen van de marke van Notter en Zuna
- Hellendoorn. De gemeentegrens van 1832 is gevolgd.
- Wierden en Hoge Hexel. De markegrens en kaartsectiegrens van 1832 is gevolgd.
- Rectum. Het noordelijke deel van de grens staat op de kaart van 1832 ingetekend. Zuidelijk is kaartsectiegrens van 1832 gevolgd.
- Rijssen. De gemeentegrens van 1832 is gevolgd.
- Noetsele. De grens die vastgelegd werd in 1717, en gold tot in de Franse tijd, is gevolgd. Met dank aan Jan Lohuis8.
Bronnen
- SR 1475: Het Schattingsregister van Twente van 1475, A.L. Hulshoff, (1953).
- VPR 1601: Het Verpondingsregister van Twente van 1601, transcriptie Oudheidkamer Twente, (1985).
- KA 1832: Uitsluitend opgenomen de gebieden met de aanduiding als "markte van" als eigenaar in de Oorspronkelijk Aanwijzende Tafels van de kadastrale kaarten (1832).
- vD 1866: A.A. van Doorninck, Schets ener verdeeling van Overijssel in Schout of Rigterambten en marken omstreeks 1750 (1866).
- EV 1924:G.A.J. van Engelen van der Veen, Marken in Overijssel, in de "Geschiedkundige atlas van Nederland" (1924).
- Str 1962: L.A. Stroink, Stad en Land van Twente, bladzijde 117 e.v. (1962).
De markenindeling komt overeen met die van Dingeldein (uit 1952) achterin de transcriptie van het schattingsregister1. - HisGIS, https://maps.hisgis.nl/horigheid/.
- Jan Lohuis, Van Sudenae tot Zuna, 2007, hoofstuk 22.