Platform "Markestenen en markegrenzen in Twente" van de Oudheidkamer Twente
Motivatie en doel
Het bestaan van grensstenen die marken markeerden is maar bij weinig mensen bekend. Wij beschouwen deze stenen als cultureel erfgoed dat de moeite van het beschermen waard is. Helaas blijkt uit onderzoek dat het verdwijnen van deze stenen gestaag doorgaat. Doel van het platform is dan ook om te inventariseren welke stenen nog aanwezig zijn en deze stenen zichtbaar te maken en te beschermen. Het zichtbaar maken kan door middel van publiciteit en plaatsing van informatieborden. Daarnaast kunnen grenzen nog zichtbaar zijn in het landschap, bijvoorbeeld in de vorm van landweren. Ook deze restanten van een geschiedenis die zich uitstrekt over honderden jaren, verdienen bescherming. Wij verwijzen naar het artikel in Jaarboek Twente 2016 voor meer informatie.De aandacht van het platform zal in eerste instantie vooral uitgaan naar het "in kaart brengen" van markestenen. Parallel loopt een project onder leiding van Henk Woolderink dat de markeverdelingen nauwgezet uitzoekt. Deze twee projecten samen zouden de Twentse bijdrage kunnen worden aan een Overijsselse Markenatlas; dit is het 10-jaren project dat Martien Knigge op zich genomen heeft.
Het platform
In het platform werken verschillende heemkunde verenigingen samen om stenen te inventariseren en beter zichtbaar te maken. Dit onderzoek wordt meestal gedragen door een beperkt aantal vrijwilligers per vereniging. Zodoende zijn er grote verschillen tussen de verschillende verenigingen. Het platform dient om groepen enthousiast te maken en ervaringen uit te wisselen. Grenzen zijn per definitie grensoverschrijdend. Naast samenwerking op gezamenlijke grenzen behoort het gezamenlijk aanvragen van subsidies tot de mogelijkheden. Het platform wordt door de Oudheidkamer Twente met raad en daad ondersteund. Via de knop Platform is meer informatie over het platform te verkrijgen.Marken en grenzen
Hoe en wanneer marken ontstaan zijn, is niet geheel duidelijk.
De meest gangbare mening is dat de buurschappen, groepen van naburige boeren, ergens tussen 1300 en 1500 noodzaak zagen om onderlinge afspraken te maken
over het gebruik van hout, veen, veld (heidegebieden) en weidegronden.
Deze gebieden werden gemeenschappelijk gebruikt en door de toegenomen bevolking waren afspraken nodig.
Deze afspraken golden onderling, maar ook de afbakening van de gronden ten opzichte van andere buurschappen werd belangrijk.
Zoals de naam al zegt werden deze grenzen gemarkeerd.
Het vastleggen van de grens gebeurde door het plaatsen van veldkeien, palen en bomen.
Het is dus mogelijk dat een veldkei die na het jaar 1800 gebruikt werd als markesteen die functie al honderden jaren uitgeoefend had.
De oudste bronnen over de markegrenzen zijn de markeboeken en processen die gevoerd werden over grensgeschillen: het is niet voor niets dat in het noorden en in het zuiden van Twente een Twistveen en een Twistveld te vinden zijn. In verschillende markeboeken worden laakgangen beschreven: een nauwgezet verslag van een grensinspectie. Ook vinden we vermeldingen van herplaatsing van markeringen tegen, bijvoorbeeld omdat de bestaande markering "verrottet offi verdurven" was.
Over deze site
Deze site wil het platform ondersteunen bij de realisatie van zijn doelen.
Hierbij zou je kunnen zeggen dat de twee aspecten verleden en heden zijn verdeeld over twee beheerders.
Thomas Vermaut is verantwoordelijk voor het kaartgedeelte.
Zijn uitgebreide kennis en ervaring met digitale kaarten stelt hem in staat om heel precies
de oude kadastrale kaarten uit 1832 over moderne kaarten te leggen.
Het heden wordt vertegenwoordigd door de nog aanwezige stenen en restanten van markegrenzen.
Dit valt onder de verantwoordelijkheid van Gerhard Post.
Zijn taak is het verzamelen van alle gegevens die dit betreffen.
Ook biedt deze site onderdak aan het onderzoek van Andreas Boers naar de ontwikkeling van gemeentegrenzen van 1811 tot nu. Deze zijn te vinden onder Gemeentegrenzen of per gemeente via Gemeentes.
Iedereen mag de gegevens op deze site vrijelijk gebruiken als daarbij de CC BY-NC-SA licentie in acht wordt genomen. Dat betekent dat u naar deze site moet verwijzen, als u iets overneemt. De enige uitzondering hierop zijn de krantenartikelen die op enkele plaatsen toegevoegd zijn. Met dank aan de Persgroep Nederland mogen die hier sinds 23 maart 2016 getoond worden, maar zonder expliciete toestemming van de Persgroep mogen ze niet elders openbaar gemaakt worden. Daarnaast gebruikt deze site diverse andere bronnen, schriftelijk en mondeling. Als u één van die bronnen bent: hartelijk dank. Als u het niet eens bent dat of hoe uw gegevens gebruikt zijn, of hebt u andere opmerkingen/correcties/aanvullingen, laat het ons weten via een email naar info@markegrenzen.nl.
Via de knop Achtergrond vindt u een algemeen overzicht van dit onderzoek. Als u dit allemaal doorgeworsteld hebt, bent u goed op de hoogte. Veel plezier!