Markestenen en markegrenzen in Twente

Welbergsteen (43.44-01)

---

Foto: Leander Post

De Welbergsteen markeert het enige knikpunt in de grens tussen de marken Oele Woolderzijde en Woolde. Het is tevens het startpunt van de fietsroute langs de grens van Woolde.

Het punt is in 1830 definitief vastgelegd door gecommitteerden van de marken Woolde en Oele Woolderzijde¹, na jaren getrouwtrek om het Föbel, met bewoner Albert Feubeler, ook Bernardus Welberg genoemd². In 1830 wordt vastgesteld dat het Föbel toch bij Oele Woolderzijde hoort, nadat de richter van Delden in dat jaar een lijst uit 1749 terugvindt waarop de kotte genoemd wordt³. Zie ook de steen bij Föbel.

In een grensregeling⁶ vinden we op 9 juli 1830 een aanvulling op de markescheiding tussen Woolde en Oele.
" .... ten opzichte van de kwestieuze punten tussen Oele en Woolde wordt bepaald dat: Een steen liggende op de grensscheiding tussen de gemeente Hengelo en die van Lonneker en wel ten westen van het Stroothuis, van welk punt de regte linie is aangewezen op ene gegraven kuil gelegen circa 60 ellen van de zuid-oostelijke hoek van een kamp behorende bij het erve de Watertoef genaamd en wel in ene zuid-westelijke richting, van dezelve verder in ene rigte liene op een punt bepaald door ene houten marktepaal, staande op de scheiding van de gemeente Ambt Delden en die van Hengelo in ene zuidwestelijke richting na het Morsink Goor aan de oostzijde van de Oelerbeek.
Verklarende verder dat deze scheiding in geval van onderlinge schikking te allen tijde zal worden erkend. Hengelo 9 Juli 1930".

Deze beschrijving suggereert dat de locatie van het knikpunt de blauwe ster op de kaart hieronder is. De kadastrale kaarten tonen het punt waarbij de steen geplaatst is, de knik in de donkere band op de kaart.

Deze grens loopt dan verder naar het westen, precies langs de noordkant van het kleigat tot aan de Oelerbeek iets ten zuiden van de Houtzaagmolen van Twickel. Daar begon vroeger de gemeente Ambt Delden. Aan de andere kant van de A35 is door een houtwal en een landweer de grens nog goed te volgen.

De steen is op 14 mei 2016 verplaatst van de hoek Loodsstraat-Pakhuisstraat (400 meter verderop) naar dit punt. Het gewicht van de steen is 1150 kg. De steen is eigendom van de firma Paraat, die hem in bruikleen afgestaan heeft.

Het informatiepaneel is geplaatst op Open Monumentendag 2017 (9 september) en in de stromende regen onthuld door wethouder Marcel Elferink. Deze onthulling was aanleiding voor een uitgebreid artikel in de krant⁴ en een filmpje door Marcel Tettero in de digitale Tubantia⁵.

Verwijzingen

1. H.W. Rensen en H.J. Ensing, Landweren en grenzen om Hengelo, Oald Hengel, (oktober 1979).
2. Hugo Reynders, Over markescheidingen, 't Inschien 1990-2, pagina 22.
3. H.J. Ensing, Het zuidelijk industrie terrein (VII), Oald Hengel, (februari 1978).
4. Tim Nijhof, Markante markesteen met een verhaal, Twentsche Courant Tubantia van 2 september 2017, pagina 11 (Hengelo editie).
5. Marcel Tettero, Hengelo nieuwe fraaie fietsroute rijker, 9 september 2017.
6. Hugo Reynders (in 't Inschrien 1990-2, zie hierboven) verwijst naar 'Markescheiding 1830' in het Huisarchief van Twickel voor deze tekst.